VIAC đồng chủ trì Diễn đàn Hội nhập Kinh tế Quốc tế 2024

Các chuyên gia tham gia Diễn đàn Hội nhập Kinh tế Quốc tế 2024

 

Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh (chuyển đổi kép) là yêu cầu bức thiết trong bối cảnh hiện nay khi nền kinh tế và xã hội đang đối mặt với những thách thức về môi trường và phát triển bền vững. Chuyển đổi số giúp tối ưu hóa các quy trình hoạt động, giảm thiểu chi phí, tăng cường khả năng cạnh tranh thông qua tự động hóa, phân tích dữ liệu và quản lý thông tin hiệu quả. Chuyển đổi xanh tập trung giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường bằng cách sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, áp dụng công nghệ sạch và phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và giảm ô nhiễm… Sự kết hợp giữa chuyển đổi số và xanh sẽ thúc đẩy phát triển các mô hình kinh tế mới giúp cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần đưa Việt Nam hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050.

Với vai trò đầu tàu kinh tế cả nước, chính quyền Thành phố luôn quan tâm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu hội nhập; trong đó, Thành phố luôn coi trọng và dành nhiều sự đầu tư giúp doanh nghiệp chuyển đổi sang các mô hình kinh tế số và kinh tế xanh hướng tới phát triển bền vững.

Diễn đàn Hội nhập kinh tế quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh năm 2024 (IEIF) do Viện Nghiên cứu phát triển, Trung tâm Hỗ trợ Hội nhập quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh (HIDS|CIIS) phối hợp Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) và Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (HUBA) tổ chức với chủ đề “Thúc đẩy các mô hình kinh tế mới hướng tới phát triển bền vững” vào ngày 16 tháng 8 năm 2024 tại TP. HCM. Diễn đàn đã mở ra không gian giao lưu, trao đổi giữa hơn 300 đại biểu là đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia và doanh nghiệp về các xu hướng phát triển mới. Đây là sự kiện thuộc khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 2024 (HEF 2024).

 

TS. Trần Du Lịch - Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC)

 

Phát biểu chào mừng Diễn đàn, TS. Trần Du Lịch - Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhận định, trong bối cảnh hiện nay, việc ứng dụng các mô hình hướng đến kinh tế tuần hoàn trở thành yêu cầu cấp bách mà mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp đều quan tâm. Trong đó, sự phát triển đồng thời cả kinh tế xanh - kinh tế số được coi là trụ cột chính trong nỗ lực hướng đến mục tiêu phát triển bền vững. Ông Lịch lý giải, với những tác động tương hỗ, các công nghệ số hóa góp phần chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, thân thiện với môi trường. Để doanh nghiệp tự tin chuyển đổi, các chính sách từ Nhà nước và khung khổ pháp lý vững chắc đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Như vậy, với ý tưởng tạo lập diễn đàn thảo luận nhằm thu thập ý kiến đóng góp của nhiều chuyên gia, doanh nghiệp, ông Lịch kỳ vọng IEIF năm nay và các năm tiếp theo sẽ có những đóng góp tích cực giúp Thành phố xây dựng những chính sách phù hợp, giúp cộng đồng doanh nghiệp hình thành được lộ trình chuyển đổi hiệu quả. Ông Lịch cũng cho biết thêm, trong nỗ lực chuyển đổi số, VIAC không nằm ngoài xu thế chung khi cho ra mắt Nền tảng nộp đơn điện tử và quản lý tranh chấp trực tuyến VIAC eCase vào tháng 6/2024. Nền tảng này không chỉ đánh dấu bước ngoặt của VIAC, mà qua đó còn phản ánh sự thay đổi và thích ứng linh hoạt của hoạt động giải quyết tranh chấp tại Việt Nam. Qua đây, ông hy vọng, sự áp dụng tiến bộ công nghệ trong nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghề sẽ tạo công cụ thúc đẩy quá trình chuyển đổi số song hành cùng chuyển đổi xanh một cách toàn diện.

 

Ông Phạm Bình An - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh

 

Khai mạc Diễn đàn, đại diện Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM - Phó Viện trưởng Phạm Bình An cho biết TP.HCM là một trong 10 thành phố hàng đầu thế giới chịu tác động nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu. Mặc dù quy mô GRDP Thành phố luôn dẫn đầu so với cả nước, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Thành phố đang có dấu hiệu chững lại, thu nhập trung bình của người dân vẫn còn ở mức thấp… Điều này đòi hỏi Thành phố phải tìm kiếm các giải pháp, động lực và không gian phát triển kinh tế mới. Trong thời gian qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành các chương trình, đề án liên quan để triển khai và phát triển các mô hình mới như Đề án “Phát triển kinh tế số, kinh tế chia sẻ và kinh tế tuần hoàn trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030”, Kinh tế ban đêm…, trong đó, tập trung chuyển đổi theo hướng “xanh” và “số” trong cả chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Theo Ông Bình An, Thành phố đang xây dựng hệ thống giải pháp, chính sách hướng tới chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, tập trung hỗ trợ và thúc đẩy chuyển đổi năng lượng, công nghệ, tiêu dùng bền vững...; trong đó doanh nghiệp là trung tâm và là người đi đầu trong việc thực hiện chuyển đổi. Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đã mở ra nhiều cơ hội và động lực cho hành trình chuyển đổi xanh-số của Thành phố. Để khai phá và phát triển các mô hình kinh tế mới, Diễn đàn hôm nay cần tập trung thảo luận các giải pháp giúp thúc đẩy phát triển các mô hình kinh tế xanh và kinh tế số cho Thành phố.

 

Ông Jean-Jacques Bouflet - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham)

 

Mở đầu Diễn đàn, ông Jean-Jacques Bouflet - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) chia sẻ góc nhìn của EuroCham về các mô hình chuyển đổi xanh cũng như kinh nghiệm quốc tế đang áp dụng. Ông Jean đánh giá, trong bối cảnh hiện nay, Chính phủ nhiều nước ngày càng quan tâm và ban hành nhiều quy định liên quan phát triển bền vững, phát triển kinh tế gắn với các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội. Trong đó, các chiến lược trong Thỏa thuận xanh của Liên minh châu u (EU) là một ví dụ điển hình. Tại các quốc gia như Đức, Hàn Quốc hiện đã ứng dụng các mô hình chuyển đổi mới. Ở Đức, mô hình được phối hợp và thực hiện bởi nhiều bên: chính phủ, nhà làm luật - các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực cùng tham gia xây dựng các ý tưởng về chuyển đổi xanh một cách sâu sắc, mạnh mẽ và minh bạch. Ông Jean-Jacques Bouflet khuyến nghị, Việt Nam cần phải có một lộ trình chuyển đổi tổng thể và toàn diện, trong đó, các trụ cột chính cần tập trung là: (i) khung khổ pháp luật vững chắc, (ii) kinh nghiệm triển khai thông qua các dự án thí điểm, (iii) mở rộng khả năng huy động nguồn tài chính xanh.

 

Ông Nguyễn Ngọc Hoàng – Giám đốc Khối Digital Lighthouse, KPMG Việt Nam

 

Trao đổi về vấn đề công nghệ số, ông Nguyễn Ngọc Hoàng – Giám đốc Khối Digital Lighthouse, KPMG Việt Nam đánh giá hiện nay, chuyển đổi số đang là xu hướng thực tiễn toàn cầu, có tới hơn 88% doanh nghiệp đang quan tâm và có các chương trình hướng đến chuyển đổi số (theo báo cáo Transforming the enterprise of the future: The new champions in a digital era của KPMG International, phát hành tháng 3/2024). Ông Hoàng chỉ ra những yếu tố mang tính quyết định sự thành công của chuyển đổi số, trong đó, vấn đề về con người (sự hỗ trợ từ lãnh đạo và thái độ tích cực của nhân viên) cũng như các mục tiêu được xác định rõ ràng của doanh nghiệp, đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Theo KPMG khuyến nghị, để triển khai thành công các yếu tố nền tảng số, doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa kiên cường, cơ sở hạ tầng, tập trung vào dữ liệu; đầu tư xây dựng năng lực và trang bị kiến thức kỹ năng số cho nhân sự. Ông Hoàng nhấn mạnh, chuyển đổi số là một quá trình thách thức và phức tạp, để giảm thiểu rủi ro và chi phí, các tổ chức có thể xem xét các bước chuyển đổi trung gian: Di chuyển tổ chức sang trạng thái kỹ thuật số trong khi tận dụng các công nghệ, khả năng kỹ thuật số hiện có (digital transition), trước khi chuyển đổi sang các mô hình kinh doanh kỹ thuật số và các giá trị mới (digital transformation).

 

PGS. TS Bùi Quang Tuấn - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

 

Phát biểu về các mô hình chuyển đổi kép, PGS. TS Bùi Quang Tuấn - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cũng cho biết chuyển đổi kép góp phần chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu. Nhìn chung, mô hình tăng trưởng kinh tế thể hiện động lực tăng trưởng chính của một quốc gia, cơ cấu và chất lượng tăng trưởng như thế nào. Về mặt lý thuyết, mô hình tăng trưởng dựa vào tài nguyên, đất đai và lao động giá rẻ là mô hình tăng trưởng theo chiều rộng; ngược lại, mô hình tăng trưởng dựa vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, năng suất chất lượng, hiệu quả, chuyển đổi số, đảm bảo phát triển bền vững và bao trùm là mô hình tăng trưởng theo chiều sâu. Tuy nhiên, mô hình tăng trưởng hiện nay chưa xanh và không đóng góp nhiều cho phát triển bền vững (năng lượng tái tạo, ô nhiễm môi trường (đặc biệt rác thải nhựa), phát thải KNK. Kinh tế xanh còn đang ở dạng tiềm năng và thể chế tuy có được cải thiện nhưng còn nhiều điểm nghẽn, thiếu đột phá, thí điểm, nhất là cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, và cho các loại hình kinh tế mới. Ông Tuấn cũng liệt kê một số chính sách chuyển đổi xanh về tăng trưởng xanh cũng như các chính sách liên quan đến hỗ trợ chuyển đổi số ở doanh nghiệp. Khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng gắn với đổi mới sáng tạo (năng suất lao động cao hơn), tầm nhìn hướng tới nền kinh tế xanh và kinh tế số, nguồn lực đầu tư, hợp tác quốc tế và một thể chế phù hợp cho sự phát triển sẽ là động lực thúc đẩy tốt cho chuyển đổi kép hướng tới phát triển bền vững.

 

Ông Vũ Mạc Hưng - Chuyên gia tư vấn kinh tế xã hội, Công ty Boston Consulting Group (BCG)

 

Ông Vũ Mạc Hưng - Chuyên gia tư vấn kinh tế xã hội, Công ty Boston Consulting Group (BCG) chia sẻ bên cạnh những bước tiến đáng kể trong hành trình xanh hóa nền kinh tế, TPHCM vẫn còn gặp nhiều thách thức khi áp dụng các mô hình kinh tế mới. Ông nhấn mạnh tầm nhìn và chiến lược tăng trưởng xanh toàn diện thông qua việc xác định rõ quy mô tác động từ tổng thể đối với việc làm, tăng trưởng kinh tế và đầu tư. Thêm vào đó, Nghị quyết 98/2023/QH15 cũng đề cập đến việc cho phép TPHCM cấp trái phiếu xanh & thí điểm giao dịch tín chỉ carbon- đây được xem là một trong những ưu tiên phải thực hiện nhằm thúc đẩy các tham vọng xanh của thành phố và cả Việt Nam. Bên cạnh nền kinh tế xanh, việc chuyển đổi sang nền kinh tế số cũng rất quan trọng, ông Hưng đề xuất năm nhóm giải pháp cốt lõi để phát triển thành công nền kinh tế số tập trung vào quản trị & tổ chức; chính sách, quy định & tiêu chuẩn; năng lực lãnh đạo, nhân tài, kỹ năng & văn hóa; nghiên cứu, phát triển & đổi mới sáng tạo và ưu đãi & đầu tư.

 

LS. Nguyễn Trung Nam - Luật sư Thành viên Cấp cao Công ty Luật TNHH Dentons Luật Việt, Trọng tài viên VIAC

 

Nối tiếp Diễn đàn, LS. Nguyễn Trung Nam - Luật sư Thành viên Cấp cao Công ty Luật TNHH Dentons Luật Việt, Trọng tài viên VIAC đưa ra những cập nhật về khung pháp lý và các vấn đề về tranh chấp trong bối cảnh xanh – số hóa. LS. Nam chỉ ra rằng, sự quan tâm sâu sắc của cả cộng đồng đối với vấn đề phát triển bền vững trong giai đoạn hiện nay đưa đến nhiều thay đổi đáng kể trong việc các quy định có liên quan. Điển hình như trong bối cảnh bùng nổ của nền kinh tế số, các doanh nghiệp có nguy cơ đối mặt với nhiều rủi ro về vấn đề chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ và bảo mật dữ liệu. Trong khi đó, chuyển đổi xanh đặt nặng vào những cam kết tuân thủ về tiêu chuẩn môi trường, yếu tố xanh, lao động,... Như vậy, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với cả hai loại rủi ro khi chuyển đổi đồng thời cả xanh - số và nguy cơ leo thang thành nhiều tranh chấp phức tạp. Ông Nam đánh giá, về khung khổ pháp lý, không thể phủ nhận rằng, Việt Nam ngày càng chủ động trong việc cải thiện quy định pháp luật hướng đến kinh tế xanh, tuy vậy, vẫn chỉ dừng lại ở mặt đề án, chính sách mà chưa được thể chế hóa một cách cụ thể. Điều này gây ra không ít trở ngại cho doanh nghiệp, đặc biệt trong việc hội nhập kinh tế quốc tế liên quan đến "xanh hóa" quá trình hoạt động kinh doanh với các đối tác nước ngoài. LS. Nam cho biết, các tranh chấp có liên quan đến yêu tố "xanh" - môi trường thường liên quan tới cả hình sự, dân sự, lao động và hành chính, song, với nhiều ưu điểm của trọng tài, các doanh nghiệp vẫn sẽ ưu tiên sử dụng phương thức này với các tranh chấp kinh doanh thương mại. Ônh Nam cho biết thêm, hoạt động số hóa cũng dẫn đến nhiều thay đổi đáng kể trong mọi lĩnh vực của đời sống, bao gồm cả hoạt động tư pháp tại hệ thống tòa án và trọng tài thương mại. Ông Nam đưa ra ví dụ về Chỉ thị số 02/CT-CA​ về về đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử hay tại VIAC, Nền tảng nộp đơn điện tử và quản lý tranh chấp trực tuyến VIAC eCase cũng là một điểm sáng giúp đổi mới, hoàn thiện thủ tục tố tụng trọng tài, từ đó hướng đến mục tiêu chung là nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường tính chuyên nghiệp, công khai, minh bạch của hoạt động giải quyết tranh chấp. Ông Nam nhấn mạnh, từ sự thay đổi này, doanh nghiệp và các cơ quan giải quyết tranh chấp đều cần có hướng đi phù hợp để thích nghi tốt với yêu cầu đặt ra từ bối cảnh, đặc biệt trong giai đoạn khung khổ pháp lý còn nhiều rào cản.

 

Ông Lâm Ngọc Tuấn - Giám đốc Hợp tác xã Tuấn Ngọc

 

Để hiện thực hóa các mô hình kinh tế trên, ông Lâm Ngọc Tuấn - Giám đốc Hợp tác xã Tuấn Ngọc cũng chia sẻ về thực trạng hoạt động của hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Tuấn Ngọc trong quá trình chuyển đổi tiết kiệm điện, nước, phân bón và những định hướng của hợp tác xã đến mô hình chuyển đổi xanh trong nông nghiệp. Bên cạnh việc tiết kiệm điện, chuyển sang canh tác cây trồng chịu hạn nhằm giúp tiết kiệm đáng kể lượng nước tưới tiêu, đầu tư công nghệ xanh và giảm chi phí sản xuất, HTX cũng gặp khó vì chi phí đầu tư ban đầu rất cao, phải thường xuyên bảo trì bảo dưỡng các thiết bị công nghệ cao; ngoài ra, phải trang bị kiến thức và kỹ năng kiểm soát công nghệ cho nông dân và cán bộ HTX. Tuy nhiên, các chính sách vay vốn ưu đãi và gói hỗ trợ tài chính từ chính phủ và tổ chức phi chính phủ vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng đủ nhu cầu của các HTX. Ngoài ra, thị trường tiêu thụ nông sản xanh trong nước cũng chưa phát triển mạnh, nhu cầu chưa ổn định cũng khiến HTX khó duy trì và phát triển sản xuất.

 

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận

 

Sau phần tham luận của các diễn giả, phiên thảo luận với chủ đề “Giải pháp thúc đẩy các mô hình kinh tế mới hướng tới mục tiêu phát triển bền vững” dưới sự điều phối của Ông Phạm Bình An – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP. Hồ Chí Minh cùng sự tham gia của các chuyên gia tham gia trình bày và các đại diện Sở ban ngành, đại diện doanh nghiệp diễn ra sôi nổi.

 

| TÀI LIỆU SỰ KIỆN: Vui lòng xem tại ĐÂY

 

-------------------------

Diễn đàn Hội nhập Kinh tế Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh năm 2024 là hoạt động thường niên của thành phố kể từ năm 2018, chương trình còn có các hoạt động trưng bày sản phẩm, dịch vụ tiêu biểu, giao thương, kết nối doanh nghiệp bên lề Diễn đàn.